.png)
- Adnan Doğan
Finlandiya Demokrasi Raporu
Finlandiya veya resmi adıyla Finlandiya Cumhuriyeti, 5.5 milyonu biraz aşan nüfusuyla İskandinav Yarımadası’nda yer alan AB üyesi bir Kuzey Avrupa ülkesidir. Kamuoyunda sık sık eğitim sisteminin kalitesiyle ve dünyadaki en mutlu insanların yaşadığı ülke olmasıyla (BM Mutluluk Raporunda 1. sırada yer almaktadır) yer alan bu ülke aynı zamanda refah seviyesinin gelişmişliği ile de dikkat çekicidir. Demokraside de uluslararası kriterleri sağlama konusunda başarılı bir ülkedir.
Freedom House raporuna göre 100 puan alarak özgür ülkeler kategorisinde ilk sırada yer almaktadır. Demokrasi Kalitesi İndeksi’ne göre de 10 üzerinden 9.1 puan alarak yine çok yüksek standartlar elde etmiştir. Genel bir bakış atacak olursak, Finlandiya parlementer bir sisteme sahiptir. Seçimlerin gerçekleştirilmesinde de sağlam yasaları bulunmaktadır ve iyi işlemektedir. Dünyadaki ve Avrupa’daki trendin aksine merkez sağ ve sol eğilimli koalisyon hükümetleri genelde başa gelmektedir. Şeffaflık ve yolsuzluk meselelerinde de iyi işleyen yasaları ve cezalandırma yöntemleri vardır. Bu bakımdan da herhangi bir sorun teşkil etmemektedir.
Siyasi Haklar
Finlandiya iyi işleyen bir yasal sisteme sahiptir ve bu haklar bakımından ihlallere nadir rast gelinmektedir. 2019 parlamento seçimlerinde AGİT, seçim sürecinin tüm yönleriyle yüksek güven içerisinde işlediğine ve gözlem heyeti göndermenin gerekmediğine karar kılmıştır.
Din ve Vicdan Hürriyeti
Dini özgürlük, anayasa ile güvence altına alınmıştır. Ancak Yahudi ve Müslümanlara karşı nefret söylemi endişe verici boyuttadır. Ülkede Neo-Nazi bir grubun varlığı, bununla beraber artan nüfuslarına rağmen Müslümanların ibadet yeri ihtiyaçlarının karşılanmaması, Yahudi ve Müslümanların dini ritüellerine yönelik saldırılardaki rakamların artışı da ayrıca bir endişe kaynağıdır.
Kadın Hakları
Finlandiya 1906 yılında kadınlara seçme ve seçilme hakkı vererek kadınlara bu hakkı veren ilk ülke olmuştur. Bunun yanı sıra kadınların parlementoda, bakanlıklarda ve çalışma hayatında temsili diğer Avrupa ülkeleriyle kıyaslanamayacak kadar yüksektir. Cinsiyet Eşitliği İndeksinde de 3.sırada yer almaktadır. Annelere ve kız çocuklarına tanıdığı imkanlarla da kadın hakları konusunda dünyada öncü ülkelerdendir. Ancak Finlandiya’nın cinsel suç tanımında İstanbul Sözleşmesi’nde belirtilen hususlarda uluslararası standartları sağlamada yetersiz kaldığını da belirtmekte yarar vardır.
LGBT+ Hakları
Finlandiya 2017’den beri eşcinsel evliliğe izin vermektedir. Lakin burada da ciddi ihlaller mevcuttur. Kapsamlı hükümet politikalarının eksikliği, nefret söylemlerine dayalı ihbarların artması, yetkili makamların bilinç ve bilgi eksikliği, kamu kurum ve kuruluşlardaki ayrımcı uygulamalar sorun teşkil etmektedir. Burada en büyük ihlal trans bireyler için söz konusudur. Trans bireyler 18 yaşında olarak, kısırlaştırılmayı kabul ederek ve zihinsel bozuklukları olmadığını teşhis ettirerek yasal statülerine kavuşabilmektedirler.
Mülteciler ve Göçmenler
Irkçılığa ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu Haziran 2019 Raporunda özellikle Müslümanlara ve mültecilere karşı ırkçı ve hoşgörüsüz nefret söylemlerinde artış yaşandığı kaydedilmiştir. Bununla beraber Finlandiya’nın mültecileri geri gönderme yasağını da ihlal ettiğine dair AİHM kararları mevcuttur. Örneğin 2017 yılında Irak’a geri gönderilen ve gönderilmesinden birkaç hafta sonra öldürülen mülteciye ilişkin Mahkeme, Finlandiya aleyhine karar vermiştir. 2016 yılında getirilen yasal değişikliklerle beraber ücretsiz yasal temsile dair kısıtlamalar, sınır dışı etme kararlarında getirilen kolaylaştırma ile sığınmacıların hakları daha da kısıtlanmıştır. Finlandiya aynı zamanda refakatsiz çocukları ve çocuklu aileleri gözaltında süre sınırlaması olmaksızın tutarak ilgili uluslararası antlaşmaları da ihlal eden uygulamalarda bulunmuştur.
Irkçılık
Genel olarak demokratik, şeffaf ve insan haklarına saygılı bir ülke olan Finlandiya’nın belki de en sıkıntılı olduğu konu artan ırkçılık meselesidir. Özellikle diğer Avrupa ülkelerine kıyasla homojen bir toplum yapısına sahip olması belki de bunda etken bir rol oynamaktadır. Nüfusunun %90’ı Fin kökenlidir ve %6’sı da İsveçlidir. Toplumun yalnızca küçük bir kısmı yabancılardan oluşmaktadır ve bu da toplumdaki ırkçılığın önlenebilmesinde bir engel teşkil etmektedir.
12 üye ülkeyi mercek altına alan Afrika kökenli kişilere yönelik ayrımcılığa ilişkin 2018 Avrupa Birliği Raporu’na göre Finlandiya, son beş yılda ırkçı taciz veya şiddete maruz kalmış Afrika kökenli kişi sayısında en yüksek oranlara sahip olduğu ortaya konmuştur. Nefret söylemi de aynı oranda artmaktadır. 12 üye arasında en kötü durumda olan ülke Finlandiya’dır. Bununda beraber açıkça ırkçı olan Neo-Nazi bir örgütün hala aktif kalması da durumu daha kötü bir hale getirmektedir.
xxxAmerika’da başlayan ve daha sonrasında Avrupa’ya da yayılan “Black Lives Matter” gösterilerinin ardından yapılan ankette de durumda bir değişiklik olmamıştır. Kamuoyunda, eğitim tesislerinde, işte ve işe başvururken ayrımcılık ve taciz yaşandığı tespit edilmiştir. Ankete katılanların %70’i eğitimde ayrımcılığa maruz kaldığını, %30’u okulda fiziksel şiddete maruz kaldığını ve %60’ı da eşit muamele görmediğini bildirmiştir.
Kaynakça
https://freedomhouse.org/country/finland/freedom-world/2020
https://happiness-report.s3.amazonaws.com/2020/WHR20.pdf
https://www.transparency.org/en/cpi
https://www.amnesty.org/en/countries/europe-and-central-asia/finland/report-finland/
https://www.sgi-network.org/2020/Democracy/Quality_of_Democracy
https://finland.fi/life-society/finland-launches-international-gender-equality-prize/
https://www.weforum.org/reports/gender-gap-2020-report-100-years-pay-equality
https://www.euractiv.com/section/politics/news/helsinki-everyday-racism-a-problem-in-finland/